Ağrı Diyadin İlçesi Tarihi
Bölgemizin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Diyadin Kalesi ve çevre köylerin tarihi kalıntıları buranın yüzyıllar boyunca önemli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bölge toprakları tarih boyunca doğudan batıya gelen Türklerin ve diğer aşiretlerin orduları için bir geçiş noktası olmuştur. Geçici olarak İran’ın eline geçen Diyad, XI. 19. yüzyıldan itibaren Türk idaresinin ve kültürünün etkisinde kalmıştır.
Evliya Çelebi seyahatnamesinde Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu Ziyaeddin’in burada kendi adını verdiği bir kale yaptırdığını yazar. Seyahatname ve bazı modern yayınlar, bu ismin sıklıkla konuşulan Diyadin olarak değiştirildiğini söylüyor. Ancak Uzun Hasan’ın bu isimde bir oğlu yoktur.
Bölge birçok kabilenin kontrolü altında kaldı. Oğuz Türkleri, İranlılar ve Selçukluların saldırısına uğrayan ve periyodik olarak onların kontrolüne giren Diyadin, Beyazı ile aynı tarihi kaderi yaşadı.
Osmanlı döneminde periyodik olarak İran kontrolünde olmasına rağmen Beyazıt sancağına her zaman sadık kalmıştır.
Bölgemizde Mea mağaraları bulunmaktadır. Tendürek Dağı’nın eteklerindeki bölge, kaplıcaları ile ünlüdür. İnsanlar genellikle hayvancılık ve tarım işleriyle geçimlerini sağlarlar.
Adını dönemin Sultanı Ziyaeddin’den aldığı söylenilen Diyadin, birçok kaynakta Şerefname’nin adıyla anılmaktadır. Ancak tarihi kaynaklarda bu isimde bir padişah yoktur. Yerel halk çoğunlukla Kürtçe konuşuyor ve diyadin değil “cihatin” diyor.
Diyadin eski bir şehirdir. Tarihsel adı Daudiana’dır. Bölgede ve çevresinde antik kentler ve tarihi kalıntılar bulunmaktadır. Diyadini Kalesi, Meya Köyü Harabeleri ve Kasabası ile Tokluca Kalesi en önemlileridir. Bölge Arsaklı, Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu, Safevi ve Osmanlı egemenliğine girdi. 151 yılında Çaldıran, 1578 Osmanlı-Fars Savaşı sonunda Van bölgesiyle birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır. Aynı yıl Beyazıt Sancağı’nın Van Valiliği bünyesine katılmasıyla ilgili bir kaza olmuştur. 17 yılında Erzurum Valiliği’ne bağlı Sancak kazası ile birleştirilmiştir.
Birinci Dünya Savaşı sırasında yaklaşık üç yıl Rus işgali altında kalmış ve 1 Nisan 1918’de tekrar Türk egemenliğine girmiştir.
İl merkezinin 5 kilometre güneyinde yer alan Diyadin kaplıcaları Yılanlı, Davud, Köprü, Tunca ve Özdenler olmak üzere beş bölüme ayrılıyor. Binlerce yıldır kullanılan bu kaplıcaların yakınında ilk çiftlikleri Akkoyunlu Bey Uzun Hasan’ın oğlu Ziyaeddin Bey kurmuştur. Davuti ve Köprü akarsuları su özellikleri bakımından benzerdir. Bu isim, köprü çimentosu çökellerinin Murat Nehri üzerinde doğal bir köprü oluşturması nedeniyle verilmiştir. Kaplıcalar demir, kükürt, sülfat, kalsiyum ve bikarbonat bakımından zengindir. Su sıcaklığı 60-70 derecedir.
Sosyal medyamızdan bizi takip etmek için buraya tıklayarak, Instagram adresimizden bizi takip edebilirsiniz.
Ağrı Diyadin İlçesi Tarihi adlı yazımızdan başka yazımız olan, “Ağrı Geleneksel Giysileri” okumak ve incelemek isterseniz buraya tıklayın.
